Czarnuszka – właściwości, zastosowanie. Czy działanie czarnuszki jest potwierdzone badaniami?

Czarnuszka siewna (nigella sativa) nazywana czasem także czarnym kminkiem, to lecznicza przyprawa, która wchodzi w skład tak zwanych produktów superfoods ze względu na jej szerokie właściwości zdrowotne. W ostatnich latach stała się bardzo popularna także w Polsce, a producenci zdrowej żywności chętnie wykorzystują ją jako dodatek do wytwarzanych przekąsek. W czarnuszkę każdy z nas może zaopatrzyć się także w kuchni, jej szerokie zastosowanie sprawia, iż możemy wykorzystywać ją na różne sposoby. Warto zwrócić uwagę również na pełen właściwości odżywczych olej z czarnuszki. Czym jest czarnuszka, jakie ma właściwości i czy warto ją stosować?

Czarnuszka – co to jest?

Czarnuszka to po łacinie Nigella Sativa, a w Polsce nazywana jest także czarnym kminkiem. Jest to roślina o charakterystycznych białych lub niebieskich kwiatach i niebieskim unerwieniu. Jej owoce charakteryzują się czarnymi, trójgraniastymi nasionami i to właśnie one stanowią bogactwo właściwości odżywczych, z których czarnuszka jest tak powszechnie znana. Z jej dóbr korzystano już w starożytności, wierzono bowiem, iż czarny kminek potrafi wyleczyć prawie wszystko. Dziś wiemy, że to nieprawda, aczkolwiek właściwości nasion czarnuszki są szerokie i można je stosować w profilaktyce oraz leczeniu wielu chorób. Choć badania nad działaniem tej rośliny w dalszym ciągu trwają, dotychczasowe wyniki potwierdzają jej skuteczność w łagodzeniu objawów choroby wrzodowej czy zapalenia błony śluzowej żołądka. Chronią wątrobę i nerki przed toksynami oraz sprawdzają się przy leczeniu pasożytów przewodu pokarmowego i alergii. Nie są to jednak jedyne właściwości czarnuszki, a więcej o nich dowiecie się w dalszych akapitach.

Czarnuszka – skład

Swoje zdrowotne działanie czarnuszka siewna zawdzięcza bogatemu składowi, gdyż znajduje się w niej sporo dobrych dla organizmu substancji, takich jak:

• tymochinon – jest to składnik olejku eterycznego zawartego w czarnuszce; charakteryzuje się działaniem przeciwbólowym, działa ochronnie na nerki i wątrobę, szacuje się również, iż może mieć działanie przeciwnowotworowe;
• niezbędne kwasy tłuszczowe, między innymi: linolowy, oleinowy, alfa-linolenowy, palmitynowy, mirystynowy, a także eikozadienowy, który występuje rzadko;
• biotyna – składnik ważny do utrzymania w dobrej kondycji skóry i włosów, wpływa także na prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego;
• witamina E, beta-karoten oraz inne witaminy z grupy B;
• wiele przeciwutleniaczy i mikroelementów;
• alkanoidy, sterole i flawonoidy.

Na co pomaga czarnuszka? Właściwości zdrowotne

Czarnuszka siewna ma szerokie zastosowanie w medycynie naturalnej. Szacuje się, iż pomaga w takich schorzeniach, jak:

• alergie;
• anemia;
• nowotwory;
• nadciśnienie;
• kamica nerkowa;
• choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy;
• cukrzyca;
• astma;
• zakażenia grzybami i pasożytami;
• trądzik, atopia, łuszczyca i inne choroby skóry;
• osteoporoza;
• depresja.

Czarnuszka wykorzystywana jest także zewnętrznie w formie okładów jako środek odkażający i łagodzący. Może być skuteczna w leczeniu zakażeń wątroby i nerek. Niektóre badania potwierdzają, iż okazuje się pomocna w łagodzeniu dolegliwości, związanych z reumatyzmem. Można ją stosować przy zapaleniu oskrzeli, a także w przypadku zatrucia pokarmowego i biegunek.

Zobaczmy, jak wygląda działanie czarnuszki na poszczególne schorzenia

Czarnuszka działa przeciwzapalnie i wzmacnia odporność

Dzieje się tak dlatego, iż nasiona czarnuszki wpływają na aktywność układu odpornościowego, usprawniając jego funkcjonowanie. Tymczasem to nasz układ immunologiczny odpowiedzialny jest w dużej mierze za to, czy pojawiają się infekcje oraz różnego rodzaju schorzenia. Warto wiedzieć, iż:

• zbyt wrażliwy układ odpornościowy może być przyczyną alergii różnego rodzaju;
• zaburzenia w funkcjonowaniu układu odpornościowego prowadzą do chorób autoimmunologicznych, np. choroby Hashimoto;
• kiedy układ odpornościowy działa zbyt słabo, organizm staje się bardziej wrażliwy na powstawanie komórek nowotworowych.

Czarnuszka może zapobiegać nowotworom

Badania wykazują, iż nasiona czarnuszki mogą działać przeciwnowotworowo. Za te właściwości odpowiedzialny jest wspomniany wcześniej tymochinon. Aktualnie teoria ta oparta jest głównie na badaniach laboratoryjnych oraz na szczurach, jednak wyniki wstępne są obiecujące. Szacuje się, iż czarnuszka może hamować rozrost komórek białaczki mieloblastycznej HL60, a także komórek nowotworowych między innymi:

• raka piersi;
• raka wątroby;
• raka szyjki macicy;
• nowotworu okrężnicy;
• raka płuc;
• raka prostaty;
• gruczolakoraka trzustki.

Badania potwierdził również, że ekstrakt z czarnuszki łagodzi uszkodzenia komórek, wywołane radioterapią.

Czarnuszka na astmę

Testy przeprowadzone pod względem działania czarnuszki na objawy alergiczne wykazały, iż po podaniu dawki ok. 3-4 g oleju z czarnuszki osobom dorosłym i ok. 1,5-3 g oleju dzieciom, złagodzeniu uległ katar sienny i zmniejszone zostały objawy kaszlowe.

Czarnuszkę zaleca się przy alergiach, w których szczególnie odczuwane są objawy z zakresu narządu węchu. Badania wykazują, iż regularne stosowanie ekstraktu z czarnuszki pomaga:

• w zmniejszeniu przekrwienia błony śluzowej nosa;
• złagodzeniu kataru;
• zmniejszeniu świądu;
• zredukowaniu ataków kichania.

Niektórzy naukowcy twierdzą, iż kuracja z oleju z czarnuszki jest świetną alternatywą dla osób cierpiących na alergię, niemogących stosować leków przeciwhistaminowych.

Czarnuszka na cukrzycę

Za obniżenie poziomu glukozy i wzrost stężenia insuliny we krwi również odpowiedzialny jest tymochinon. W nasionach znajduje się także kwercetyna, która przyczynia się do zwiększenia ilości glikogenu w wątrobie oraz wydzielania insuliny przez β-komórki trzustki . Kwercetyna normalizuje również poziom cukru we krwi.

Czarnuszka łagodzi dolegliwości reumatoidalnego zapalenia stawów

Już niewielka dawka oleju z czarnuszki może przyczynić się do zmniejszenia obrzęków w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów. Regularne stosowanie produktu przyczynia się do przywrócenia równowagi w liczbie dobrych i złych limfocytów.

Czarnuszka na bakterie, grzyby i pasożyty

Czarnuszka – działanie antybakteryjne

Wyciąg z czarnuszki hamuje rozwój patogennych bakterii dodatnim. Roślinę tę można wykorzystywać również jako wsparcie w terapii antybiotykowej, gdyż wzmacnia ich działanie. Czarnuszka nazywana jest pogromcą gronkowca złocistego, bakterii, którą bardzo często zarazić można się w szpitalu. Co więcej, kminek czarny wykazuje również działanie likwidujące bakterie jelitowe Shigella, czyli te niekorzystne, odpowiedzialne za rozwój różnych zakażeń bakteryjnych. Badania wykazały również, iż nasiona czarnuszki siewnej są skuteczne w leczeniu Helicobacter Pylori w takim samym stopniu jak stosowane w standardowej kuracji inhibitory pompy protonowej. Helicobatcer odpowiedzialna jest za powstawanie wrzodów żołądka oraz związane ze schorzeniem dolegliwości, dlatego mówi się, iż czarnuszka jest pomocna w ich leczeniu.

Czarnuszka – działanie antywirusowe

Czarnuszka wykazuje właściwości łagodzące w wirusowym zapaleniu wątroby typu C. Podczas kuracji wzrasta aktywacja układu odpornościowego, który zwalcza także drobniejsze wirusy.

Czarnuszka – działanie przeciwgrzybicze

Czarnuszka wykazuje wysoką skuteczność w zwalczaniu grzybów, powodujących choroby skóry. Jej skuteczność w niektórych przypadkach porównywalna jest z antybiotykami, można stosować ją również jako wsparcie kuracji antybiotykowej.

Czarnuszka – właściwości przeciwpasożytnicze

Czarnuszkę stosuję się w celu zwalczania tasiemca – jednego z najczęściej występujących pasożytów układu pokarmowego.

Czarnuszka na żołądek

Czarnuszka jest przydatna w leczeniu choroby wrzodowej żołądka oraz zapaleniu błony śluzowej żołądka, gdyż działa na żołądek osłaniająco, podobnie jak popularne inhibitory pompy protonowej. Co więcej, działa regenerująco na układ pokarmowy i zmniejsza wydzielanie soku żołądkowego, może więc być stosowana w celu łagodzenia zgagi. Wspiera pracę wątroby i trzustki, usprawnia trawienie, a więc sprzyja radzeniu sobie ze wzdęciami i zaparciami.

Czarnuszka pomocna w walce z depresją

Nasiona czarnuszki wpływają korzystnie na ośrodkowy układ nerwowy, wykazując działanie antydepresyjne. Jej systematyczne stosowanie wpływa na poprawę samopoczucia, zwiększenie zdolności poznawczych oraz poprawę koncentracji. Niektórzy naukowcy twierdzą, iż czarnuszka może być skuteczna w profilaktyce choroby Alzheimera.

Nad podanymi wyżej właściwościami czarnuszki i oleju z czarnuszki w dalszym ciągu prowadzone są badania. I choć roślina ta może być wykorzystywana profilaktycznie oraz jako wspomaganie terapii różnych chorób, nie powinno się jej traktować jako leku.

Czarnuszka w kuchni – zastosowanie

W kuchni czarnuszkę stosować można na różne sposoby. Świetnie sprawdza się jako przyprawa do wypieków lub dodatek do jogurtów i owsianek. Ziarna czarnuszki siewnej dodać można również do dressingów do sałatek czy sosów. Olej z czarnuszki wykorzystywany jest także do sałatek, można go też przyjmować bezpośrednio na łyżeczce w celach leczniczych.

Czarnuszka w kosmetyce

Do działania zewnętrznego zazwyczaj wykorzystuje się olejek z czarnuszki. Nasiona kminku czarnego bardzo często wykorzystywane są do produkcji kosmetyków, ponieważ wykazują właściwości ochronne przed promieniowaniem. Pielęgnację cery czarnuszką zaleca się osobom z atopowym zapaleniem skóry, grzybicą, łuszczycą czy trądzikiem.