Żylaki odbytu – hemoroidy – przyczyny powstawania, objawy, leczenie

Hemoroidy naturalnie i ma je każdy człowiek. Wypełnione krwią guzki uszczelniają kanał odbytu i pomagają mięśniom zwieracza kontrolować wydalanie. Potocznie hemoroidami nazywana jest choroba hemoroidalna, czyli żylaki odbytu – stan patologiczny, objawiający się stanem zapalnym guzków krwawniczych.

Choroba hemoroidalna znacznie wpływa na samopoczucie i codzienne funkcjonowanie osoby chorej. Związana jest z wieloma nieprzyjemnymi objawami. Aktualnie stanowi jedno z najczęstszych i najbardziej wstydliwych schorzeń cywilizacyjnych – dotyczy bowiem nawet do 50% osób dorosłych. Na hemoroidy często skarżą się kobiety w ciąży, jednak nie są one jedyną grupą narażoną na żylaki odbytu. Jakie są przyczyny powstawania hemoroidów, czym się objawiają i jak wygląda ich leczenie?

Choroba hemoroidalna (żylaki odbytu) – charakterystyka

O chorobie hemoroidalnej mówi się w momencie, gdy naturalnie występujące guzki krwawnicze ulegają powiększeniu i zaczynają uciskać otaczające nerwy. Przy żylakach odbytu krew z guzków nie odpływa prawidłowo, przez co powiększone hemoroidy mogą być wypychane przez masy kałowe na zewnątrz odbytu i ulegać uszkodzeniu, czego objawem bywają krwawienia.

Hemoroidy – objawy

Objawów żylaków odbytu jest kilka, jednak najważniejsze i najpowszechniejsze są dwie z nich.

Swędzenie odbytu

Powiększone hemoroidy mogą mieć wpływ na wydzielaniu śluzu przez poszerzone sploty naczyń, co skutkuje podrażnieniem okolic odbytu i uporczywym swędzeniem. Jest to objaw, który, niestety, wiele osób lekceważy, tymczasem szybsze rozpoznanie choroby hemoroidalnej wiąże się z większą szansą wyleczenia i złagodzenia objawów.

Krwawienie z odbytu

Krwawienie to kolejny z typowych objawów żylaków odbytu. Krew zazwyczaj obserwowana jest na papierze toaletowym po wypróżnieniu i ma jasnoczerwony kolor. Żadnego rodzaju krwawienia z okolicy odbytu nie można lekceważyć, gdyż jego przyczyną mogą być nie tylko hemoroidy, ale również różnorakie schorzenia narządów wewnętrznych, np. raka żołądka czy jelita grubego.

Pozostałe objawy hemoroidów, to:

• uczucie niepełnego wypróżnienia;
• wyczuwanie guzka na zewnątrz w okolicy odbytu w przypadku jego wypadania (następnie hemoroidy samoistnie się cofają);
• pozostawanie żylaków poza odbytem (jest to najbardziej zaawansowane stadium choroby, wymagające leczenia operacyjnego).

Hemoroidy – przyczyny

Żylaki odbytu rozwijają się, gdy następuje w nich zastój żylny lub wzrasta ciśnienie żylne. Ich przyczynami mogą być:

• przewlekłe zaparcia;
• podrażnienia podczas wypróżniania;
• zbyt mało błonnika pokarmowego w diecie;
• nadużywanie alkoholu;
• siedzący tryb życia;
• częste biegunki;
• otyłość;
• ciąża;
• dźwiganie dużych ciężarów;
• częste naturalne porody;
• powikłania po operacjach okolic odbytu i krocza;
• stosunki analne.

Żylaki odbytu mogą występować również jako skutek niektórych schorzeń, takich jak:

• marskość wątroby;
• wrodzony brak zastawek w żyłach trzewnych;
• guzki miednicy małej.

Jak zapobiegać powstawaniu hemoroidów?

Chcąc ustrzec się przed powstawaniem żylaków odbytu, złagodzić ich objawy oraz zapobiegać nawrotom, warto stosować się do poniższych zasad:

• stosować dietę bogatą w błonnik, dietę lekkostrawną;
• unikać produktów, które mogą powodować zaparcia np. słodycze;
• nawadniać organizm – pić przynajmniej 2 litry wody dziennie, w okresie upałów więcej;
• nie nadużywać alkoholu;
• aktywność fizyczna – systematyczne treningi sprzyjają profilaktyce hemoroidów;
• zadbać o to, aby korzystać z toalety, gdy twój organizm tego potrzebuje;
• unikać silnego parcia na stolec;
• zrezygnować z dźwigania ciężkich przedmiotów;
• w przypadku nadwagi lub otyłości, wykonać starania w celu zrzucenia kilogramów.

Żylaki odbytu – diagnoza

Do rozpoznania choroby często dochodzi późno, głównie dlatego, że osoby chore wstydzą się udać do specjalisty lub boją badania. Warto wiedzieć, że niektóre objawy choroby hemoroidalnej są takie same, jak objawy poważniejszych chorób, dlatego z wizytą u lekarza nie powinno się zwlekać, zwłaszcza gdy zauważymy krew podczas wypróżniania.

Na szczęście w większości przypadków żylaki odbytu zostają prawidłowo rozpoznane. Diagnoza polega na:

• wywiadzie lekarskim;
• badaniu jamy brzusznej i okolic krocza;
• ocenie hemoroidów zewnętrznych;
• badaniu per rectum – badanie przezodbytnicze palcem, mające na celu wykrycie hemoroidów wewnętrznych.

Hemoroidy – badania

Przy diagnostyce żylaków odbytu stosuje się również anoskopię. Jest to badanie, polegające na wprowadzeniu do odbytnicy specjalnego urządzenia, pozwalającego na oświetlenie wewnętrznych hemoroidów. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania.

Inne badania specjalistyczne w przypadku hemoroidów to:

• rektoskopia (proktoskopia) – badanie całej odbytnicy przy pomocy tubusa (długiego wziernika) – wykonywane głównie u osób, które często krwawią świeżą krwią; pozwala wykluczyć nowotwór odbytnicy;
• sigmoidoskopia – wziernikowanie odbytnicy i esicy – pozwala wykluczyć raka jelita grubego;
• kolonoskopia – pozwala wykluczyć nowotwory jelita; wykonywane w znieczuleniu ogólnym.

Hemoroidy – jak leczyć?

Jeżeli choroba hemoroidalna nie jest zaawansowana, leczy się ją objawowo. Lekarz może przepisać środki zmiękczające stolec, glikokortykosteroidy, antybiotyki oraz leki zwiększające szczelność naczyń żylnych. Mają one na celu:

• ułatwienie wypróżniania;
• złagodzenie krwawienia i swędzenia;
• zmniejszenie dyskomfortu i dolegliwości bólowych.

Dodatkowo lekarz może zalecić:

• kąpiele w letniej wodzie;
• chłodne okłady;
• obmywanie bolących miejsc naparem z kory dębu.

W przypadku poważniejszej postaci choroby hemoroidalnej konieczne może być leczenie zabiegowe.

Żylaki odbytu – zabiegowe metody leczenia

Metoda Barrona – polega na założeniu na objawowe hemoroidy gumowych opasek, powodujących zamknięcie dopływu krwi do żylaków, co powoduje ich obumarcie i, w rezultacie, odpadnięcie.

Skleroterapia – w podstawę żylaków wstrzykiwane są leki, powodujące miejscowy stan zapalny i zamknięcie światła naczynia, dzięki czemu żylak się zmniejsza.

Koagulacja – zabieg z wykorzystaniem energii cieplnej lub promieniowania czerwonego w celu zmniejszenia żylaków.

Hemoroidektomia – wykonywana w ciężkich przypadkach operacja chirurgiczna; polega na wycięciu hemoroidów objawowych oraz zamknięciu naczynia, doprowadzającego krew.

Hemoroidy w ciąży i hemoroidy po porodzie

Wiele kobiet w ciąży skarży się na powiększenie żylaków odbytu. Spowodowane jest to między innymi powiększaniem się macicy oraz uciskiem na żyły jamy brzusznej i miednicy. Dodatkowymi czynnikami, które mogą sprzyjać powstawaniu hemoroidów, są fizjologiczne zmiany w obrębie jamy brzusznej, wzrost ciśnienia żylnego w żyłach w okolicy odbytu, silne parcie w trakcie porodu. Czasem przyczyna leży w zmianach hormonalnych – w ciąży dochodzi do wyższego stężenia progesteronu, który zwiększa podatność żył na rozciąganie.

W trakcie ciąży hemoroidy leczy się głównie objawowo, stosując:

• dietę bogatą w błonnik;
• umiarkowaną aktywność fizyczną;
• zwiększenie ilości wypijanych dziennie płynów.

Przyszłe mamy powinny w szczególności dbać o higienę odbytu oraz unikać silnego parcia na stolec. Dla złagodzenia objawów lekarz może przepisać specjalne maści lub czopki, a inne metody leczenia przesuwane są na późniejszy okres.

W większości przypadków po ciąży problemy znikają, jednak czasem (na skutek silnego parcia w czasie porodu) mogą zostać także po urodzeniu dziecka. Po ciąży żylaki odbytu powinny być skonsultowane z lekarzem.

Czytaj też: Dieta paleo – jak wspomaga zdrowie?