Zespół policystycznych jajników – objawy, przyczyny, leczenie

Zespół policystycznych jajników (PCOS – policystic ovary syndrome, zespół wielotorbielowatych jajników) to jedno z najczęściej występujących zaburzeń hormonalnych u kobiet w wieku rozrodczym. Szacuje się, że na to schorzenie cierpi 10-13% żeńskiej populacji na świecie, a wśród kobiet, które leczą się z powodu niepłodności, jest to ok. 50-60%.

Czym spowodowany jest zespół policystycznych jajników, jakie są jego objawy i czy można tę chorobę całkowicie wyleczyć?

Zespół policystycznych jajników – charakterystyka

Zespołem policystycznych jajników nazywamy

zaburzenia hormonalne, mające wpływ na funkcjonowanie jajników. W przypadku tego schorzenia w jajnikach dochodzi do powstawania pęcherzyków, w których pojawia się komórka jajowa, jednak często nie dostaje się ona do jajowodu. Pęcherzyki obumierają i zamieniają się w niewielkie torbiele.

Choroba pojawia się głównie u kobiet w okresie rozrodczym, jednak jej początki mogą sięgać także okresu dojrzewania, a konsekwencje zdrowotne pozostać nawet po okresie przekwitania. Choć zaburzenie określa się głównie w kwestiach reprodukcyjnych, to jednak schorzenie ma wpływ również na funkcje metaboliczne oraz psychologiczne. PCOS nazywany jest również zespołem wielotorbielowatych jajników lub zespołem Steina-Leventhala.

Zespół policystycznych jajników – objawy

U kobiet z zespołem policystycznych jajników mogą występować różne objawy. Najczęściej obserwowane to:

• zaburzenia cyklu miesiączkowego: rzadkie, nieregularne miesiączki, brak miesiączek, czasem obfite krwawienia;
• długi czas trwania zespołu napięcia przedmiesiączkowego: wzdęcia, wahania nastrojów, bóle pleców, bóle w obrębcie miednicy;
• problemy z zajściem w ciążę: podstawowy objaw u kobiet w wieku 25-45 lat; wynika głównie z rzadkich owulacji lub ich braku;
• problemy skórne: trądzik, łojotok, pojawienie się owłosienia na twarzy, łysienie – wynika z dużej ilości androgenów (męskich hormonów płciowych);
• skłonność do tycia: głównie otyłość centralna ( w dolnej części tułowia); pojawia się u ok. 50% przypadków;
• rogowacenie ciemne: pojawienie się ciemnych plamek na skórze.

Powyższe objawy mogą powodować obniżenie nastroju, a nawet depresję. U kobiet z PCOS często stwierdza się problemy ze snem oraz objawy lękowe.

Zespół policystycznych jajników – przyczyny

Przyczyn występowania zespołu policystycznych jajników do tej pory nie ustalono.

Czytaj też: Masz częste wzdęcia? Może to zespół jelita drażliwego?

PCOS – diagnoza

Diagnozy dokonuje się na podstawie wywiadu z pacjentką oraz przeanalizowaniu objawów. Wykonuje się również badanie USG dróg rodnych, które może wykazać powiększone jajniki z licznymi pęcherzykami. Nie jest ono jednak rekomendowane w przypadku rzadkich owulacji lub ich braku, a także u kobiet, które miesiączkują krócej niż 8 lat, gdyż w tym okresie życia większe ilości pęcherzyków mogą występować naturalnie.

W ogólnym rozpoznaniu zespołu policystycznych jajników bardzo ważne jest wykluczenie innych schorzeń, mogących powodować podobne objawy. Są to:

• zaburzenia funkcjonowania tarczycy;
• wrodzony przerost nadnerczy;
• hyperprolaktynemia;
• guzy wydzielające androgeny;
• zespół Cushinga.

Jak wygląda leczenie zespołu policystycznych jajników?

Leczenie PCOS to dość skomplikowany proces, który powinien obejmować opiekę ginekologa, endokrynologa, często również psychoterapeuty. Bardzo ważne jest wdrożenie zdrowego trybu życia: odpowiedniej diety oraz systematycznej aktywności fizycznej. Pozwoli to utrzymać prawidłową wagę oraz wyrównać gospodarkę hormonalną.

Farmakoterapia

W celu zlikwidowania zaburzeń hormonalnych konieczne jest przyjmowanie dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych oraz leków antyandrogenowych. Terapia jest długotrwała, jednak przynosi korzyści w postaci:

• zmniejszenia objętości jajników;
• uregulowania cykli owulacyjnych;
• możliwość zajścia w ciążę po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych.

Zespół policystycznych jajników to schorzenie, które wymaga ciągłej obserwacji. Nie da się go wyleczyć całkowicie, jednak można złagodzić oraz zlikwidować objawy i powrócić do normalnego funkcjonowania. Każda terapia powinna być dostosowana indywidualnie do pacjentki, biorąc pod uwagę jej chęć założenia rodziny oraz objawy, jakie występują. Przydatne w leczeniu PCOS są poniższe metody.

Stymulacja jajeczkowania

Stosuje się ją u kobiet, które cierpią na zespół policystycznych jajników, ale chcą zajść w ciążę, choć mają problemy z płodnością. Metoda ta polega na podaniu pacjentce specjalnego preparatu pomiędzy piątym, a dziewiątym dniem cyklu.

Kauteryzacja jajników

Tę metodę również stosuje się przy niepłodności. Wykonuje się ją laparoskopowo, nakłuwając torbiel, co pomaga przy uregulowaniu owulacji. Efekt tego zabiegu obserwowany jest dopiero ok. 1 roku po jego wykonaniu.

Zespół policystycznych jajników a trądzik i nadmierne owłosienie

Wiele kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników skarży się na problemy skórne oraz występowanie nadmiernego owłosienia. Niestety jest to problem, z którym trudno sobie poradzić. Można zastosować pewne leki, które pomagają na pewien czas, jednak po ich odstawieniu objawy wracają.

W leczeniu trądziku i nadmiernego owłosienia związanych z zespołem policystycznych jajników przepisuje się tabletki antykoncepcyjne z cyproteronem. Oprócz antykoncepcji stosuje się:

• flutamidy;
• nilutamidy;
• spironolakton;
• blokery 5alfa-reduktazy.