Zespół Aspergera – objawy, diagnoza, leczenie. Na co zwracać uwagę?

Zespół Aspergera uznawany jest za łagodniejszą formę autyzmu, charakteryzującą się zaburzeniem rozwoju i funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego. Objawy choroby związane są głównie z ograniczeniami na etapie rozwoju społecznego, nie występują zaburzenia rozwoju poznawczego czy problemy z mową, jak w przypadkach zwykłego autyzmu. Schorzenie nie wiąże się też upośledzeniem umysłowym.

Choć po raz pierwszy zespół Aspergera zdiagnozowany został w 1944 roku przez doktora Hansa Aspergera, nazwa choroby weszła w użycie dopiero w roku 1981 i była skierowana w rozpoznaniu lekkiego autyzmu u dzieci, które nie wykazywały zaburzeń w rozwoju mowy oraz wiedzy o otoczeniu, ale nie potrafiły nawiązywać więzi społecznych. Jakie są objawy zespołu Aspergera, na co rodzice powinny zwracać uwagę u swoich dzieci i jak leczy się chorobę?

Zespół Aspergera – charakterystyka

W przeciwieństwie do autyzmu dziecięcego zespół Aspergera nie powoduje zaburzeń na tle rozwoju umysłowego. I choć obie choroby posiadają wspólne cechy, takie jak wycofanie i problemy społeczne, osoby, cierpiące na zespół Aspergera potrafią samodzielnie funkcjonować. Osoby dorosłe z tym schorzeniem uznawane są za samotników, osoby zamknięte w swoim świecie, które najlepiej czują się we własnym towarzystwie i skupiają się głównie na swoich pasjach. Zespół Aspergera częściej występuje u chłopców niż u dziewczynek.

Z chorobą często związany jest również tzw. zespół sawanta, który oznacza, że pomimo niskiego IQ, osoba chora może wykazywać zaskakujące zdolności umysłowe w ulubionej dziedzinie. Osoby z zespołem Aspergera najczęściej wykazują zdolności w dziedzinach artystycznych, takich jak muzyka, plastyka lub w matematyce.

Jakie są przyczyny zespołu Aspergera?

Przyczyny występowania zespołu Aspergera nie zostały do końca wyjaśnione. Uznaje się, że nie jest to dolegliwość dziedziczna, aczkolwiek można odziedziczyć pewne skłonności do zaburzeń ze spektrum autyzmu. Wśród szacowanych przyczyn choroby wyróżnia się:

• toksoplazmozę;
• urazy okołoporodowe;
• dziecięce porażenie mózgowe;
• uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego;
• infekcje mózgu;
• wiek ojca powyżej 40 roku życia.

Jak rozpoznać zespół Aspergera? Objawy

Zespół Aspergera charakteryzuje się łagodniejszymi objawami niż autyzm, dlatego często trudniej go rozpoznać i bywa ignorowany. Najczęściej pierwsze oznaki pojawiają się pomiędzy 3, a 8 rokiem życia. Wśród objawów zespołu Aspergera wyróżniamy:

• problemy z nawiązywaniem nowych znajomości, trudności w kontaktach interpersonalnych;
• brak empatii;
• brak chęci współpracy; pracy w grupie;
• spędzanie większości czasu nad swoistymi pasjami, hobby;
• schematyczne zachowania;
• zachowania obsesyjno-kompulsywne;
• pedantyczny, perfekcyjny język przy jednoczesnym braku zrozumienia dla przenośni i ukrytych znaczeń;
• kłopoty z tworzeniem więzi emocjonalnych;
• zaburzenia integracji sensorycznych (zbyt wysoka lub niska wrażliwość na światło, dźwięk, temperaturę);
• problemy z używaniem właściwych zaimków osobowych;
• w niektórych przypadkach, niezdarność, niezgrabność ruchowa.

Zespół Aspergera u dzieci

U dzieci pierwsze objawy najczęściej zaczyna się obserwować w momencie, gdy zaczynają one uczęszczać do przedszkola lub szkoły. Wtedy najbardziej widoczne stają się problemy z nawiązywaniem kontaktów oraz wycofanie. Mimo tego, umysłowo maluch zazwyczaj rozwija się prawidłowo, może nawet wykazywać większe postępy w nauce niż jego rówieśnicy.

W wielu przypadkach dzieci z zespołem Aspergera funkcjonują lepiej w środowisku osób dorosłych niż rówieśników. Jednym z objawów są problemy z zachowaniem proporcjonalnym do sytuacji, często obserwuje się również powtarzalność zachowań, rutynę, niechęć do zmian. Dzieci mogą wykazywać zaburzenia obsesyjno-kompulsywne, charakterystyczne jest także pełne skupianie się na indywidualnej pasji.

Zespół Aspergera u dorosłych

Zespół Aspergera nie występuje tylko wśród dzieci, jest to również choroba, na którą cierpią osoby dorosłe. Nie oznacza to, że objawy pojawiają się w późniejszym wieku,a jedynie, że prawdopodobnie nie zostały wcześniej zdiagnozowane. Zespół Aspergera u osób dorosłych możemy podejrzewać przy takich objawach jak:

• trudności z nawiązywaniem nowych znajomości i utrzymywaniem starych;
• przeznaczanie większości czasu na indywidualne, swoiste pasje;
• schematyczne, powtarzające się zachowania;
• problemy z podtrzymywaniem rozmowy;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne np. częste mycie rąk, obsesyjne gromadzenie przedmiotów.

Zespół Aspergera – diagnostyka

Zespół Aspergera, tak samo, jak inne zaburzeni ze spektrum autyzmu, utrzymuje się przez całe życie. Choroba diagnozowana jest przez specjalistów z zakresu psychologii, psychiatrii, logopedii i psychologii specjalnej. Ułatwienie wstępnego rozpoznania schorzenia może pomóc test określenia czynnika AQ (Autism- Spectrum Quotient). Składa się on z 50 pytań i w swoim zakresie obejmuje pytania ze sfery zachowań społecznych, zdolności przywiązywania uwagi do detali oraz swobodnego zmieniania uwagi, komunikacji oraz wyobraźni.

Test opracowany został przez specjalistów z Centrum Badań nad Autyzmem w Cambridge i jest na tyle prosty, że osoby dorosłe mogą go przeprowadzić same na sobie. W przypadku dzieci mogą go przeprowadzić rodzice lub lekarz prowadzący.

Test jednak nie jest samą diagnozą, która może zostać postawiona jedynie przez lekarza.

Przeczytaj: Jak radzić sobie z zaburzeniami snu

Zespół Aspergera – leczenie. Metody terapii

Metody terapii do każdego przypadku powinny być dobierane indywidualnie. W przypadku zespołu Aspergera najczęściej stosuje się te przedstawione poniżej.

Metoda behawioralno- poznawcza

Jest to forma psychoterapii, która skupia się na zagadnieniu, że to, jak zachowuje się człowiek, zależy od jego emocji oraz myśli. Jej celem jest więc zmiana zachowania poprzez odmianę myśli pacjenta o własnej osobie oraz o innych. Lekarz pomaga choremu pozbyć się utartych schematów oraz lepiej nastawiać się na zmiany.

Integracja sensoryczna (IS)

Terapia ma na celu poprawną analizę odbieranych bodźców. Zajęcia pomagają poprawić koordynację ruchową dziecka.

Trening umiejętności społecznych

Chorzy uczą się prawidłowego wzorca zachowań w określonych sytuacjach. Terapia ma na celu ułatwienia prowadzenia rozmowy oraz wspomożenie umiejętności w integracjach interpersonalnych.

Metoda kognitywna

Celem terapii jest pomoc osobie z Aspergerem w odbudowie podstawowych funkcji , aby ułatwić jej dalszy prawidłowy rozwój. Opiera się na zaakceptowaniu zachowań, a nie zmuszaniu do tych, które są pożądane w społeczeństwie.

Terapia behawioralna

Nauka zmiany zachowania na takie, które dostosowane są do wymagań społeczeństwa. Odbywa się na zasadzie nagród i kar (częściej nagród, aby wzmocnić pozytywne zachowania). Celem terapii jest pomoc osób chorym na zespół Aspergera w funkcjonowaniu wśród ludzi i wykonywaniu codziennych czynności. Niestety metoda ta uczy tylko schematów zachowań, a nie ich rozumienia, jej wadą jest schematyzm, gdyż nauczone wzorce nie będą miały zastosowania w sytuacjach, których nie można przewidzieć.

Zobacz też: Sprawdź, czy masz depresję