Probiotyki – co dają? Czy warto je stosować?

Dieta każdego człowieka powinna składać się z wielu składników odżywczych, które nasze ciało wykorzysta, aby poprawnie funkcjonować. Duże znaczenie dla naszego zdrowia ma mikroflora, a jej rozwój w produktach spożywczych może oddziaływać na ludzki organizm na dwa sposoby: pomagać lub szkodzić. Niektóre bakterie wywołują zatrucia pokarmowe, bóle brzucha, biegunki, wzdęcia oraz wiele innych niedogodności. Nie wszystkie drobnoustroje są jednak dla nas szkodliwe. Wielkim zainteresowaniem lekarzy i dietetyków cieszą się bakterie probiotyczne, czyli te, które mają korzystny wpływ na naszą odporność i zdrowie.

Czym są probiotyki?

Probiotykami nazywamy żywe kultury bakterii, które podane w odpowiedniej ilości mają korzystny wpływ na zdrowie gospodarza. Nazwa pochodzi od greckiego „pro bios”, co oznacza „dla życia”. Bakterie probiotyczne wykazują wiele dobrych właściwości, między innymi hamują wzrost szkodliwych drobnoustrojów i toksyn, poprawiają działanie układu immunologicznego oraz wzmacniają barierę jelitową. Warto wiedzieć, że to w błonie śluzowej, która wyścieła przewód pokarmowy, znajduje się pierwsza linia obrony przed niekorzystnymi patogenami, należy więc jak najbardziej ją wzmacniać. Najważniejszym elementem odpowiedzi immunologicznej naszego organizmu jest różnicowanie pomiędzy bakteriami, które nam szkodzą, a tymi, które mają dla nas dobry wpływ.

Prebiotyki i symbiotyki – co to jest?

Z pojęciem probiotyk często słyszymy także takie nazwy jak prebiotyk czy symbiotyk. Co one oznaczają?

Prebiotyki to nic innego jak nietrawione przez nasz organizm substancje, będące pokarmem dla mikroorganizmów. Stymulują wzrost i rozwój probiotyków, zapewniając ich zwiększony efekt prozdrowotny. Wśród prebiotyków wyróżniamy: inulinę czy fruktooligosacharydy, które znajdziemy w niektórych roślinach, takich jak cebula, szparagi czy cykoria.

Połączenie probiotyku z prebiotykiem nazywamy symbiotykiem.

Jakie probiotyki wybierać?

W aptekach i sklepach medycznych znajdziemy mnóstwo suplementów diety z bakteriami probiotycznymi. Sztuką jest wybierać te właściwe. W naszym organizmie znajduje się mnóstwo bakterii. Nie wszystkie są korzystne dla naszego organizmu, ale wśród tych dobrych, które wspomagają nasze zdrowie, najlepiej działają bakterie fermentacji mlekowej, czyli tak zwane lactobakterie. One też są najpopularniejszym składnikiem symbiotyków.

Wybierając dobre szczepy bakterii, warto zwracać uwagę na takie nazwy:

• Lactobacillus acidophilus;
• Lactobacillus bulgaricus;
• Lactobacillus paracasei;
• Lactobacillus reuterii;
• Bifidobacterium bifidum;
• Bifidobacterium longum;
• Saccharomyces boulardii.

Probiotyki – właściwości

Probiotyki pełnią szereg różnych ról w organizmie człowieka. Przede wszystkim odpowiedzialne są za wzmocnienie równowagi mikrobiologicznej oraz prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Wzmacniają odporność na różne infekcje i zapobiegają rozwojowi szkodliwych drobnoustrojów, antygenów i toksyn. Zwiększają również odpowiedź immunologiczną, czyli zdolność do rozróżniania przez organizm produktów zdrowych od tych szkodliwych.

W skrócie, odpowiednie stężenie dobrych bakterii odpowiedzialne jest za:

• prawidłową pracę jelit;
• poprawne funkcjonowanie układu odpornościowego;
• wzmocnienie naturalnej bariery ochronnej w przewodzie pokarmowym – bariera ta chroni przed zasiedleniem bakterii chorobotwórczych;
• trawienie związków trudnoprzyswajalnych przez człowieka np. laktozy;
• syntezę niektórych witamin: K, B, PP;
• wchłanianie składników odżywczych.

Probiotyki – zastosowanie w lecznictwie

Probiotyki stosowane są w celu poprawy równowagi mikrobiologicznej organizmu oraz przy antybiotykoterapii w celach ochronnych. Coraz częściej wykorzystuje się je także w celach terapeutycznych, między innymi do łagodzenia niektórych zaburzeń gastrycznych, takich jak:

• zaparcia;
• biegunki;
• wrzody żołądka spowodowane bakterią Helicobacter pylori oraz refluks;
• zespół jelita drażliwego;
• nietolerancja laktozy.

Niektóre badania wskazują na to, że probiotyki mogą opóźniać procesy starzenia i zapobiegać niektórym chorobom cywilizacyjnym.

Aktualnie trwają również badania nad wpływem probiotyków w łagodzeniu objawów wrzodziejącego zapalenia jelita grubego oraz choroby Leśniowskiego-Crohna.

Uważa się również, że bakterie probiotyczne obniżają poziom cholesterolu we krwi, a dzięki temu, że wspomagają wchłanianie substancji odżywczych, mogą wpłynąć również na kondycję skóry oraz ogólne samopoczucie.

Probiotyki w sporcie

Intensywny wysiłek fizyczny sprawia, że dopływ krwi do naszych mięśni zwiększa się i następuje powiększenie zapotrzebowania na składniki odżywcze. To właśnie dlatego w trakcie uprawiania sportu tak ważna jest dieta. Ciało osoby aktywnej wymaga dostarczania wielu witamin i minerałów, aby mogło poprawnie funkcjonować. Niestety bardzo wymagający trening sprawia, że do krwi i jelit tych składników może trafiać zbyt mało, co skutkuje obniżeniem pH oraz prowadzi do powstania stresu oksydacyjnego. W wyniku tego spada odporność i zwiększa się podatność na infekcje. Badania wykazują, że u zawodowych sportowców bardzo często występują uszkodzenia bariery jelitowej, przez co można zaobserwować u nich częste, trudne do wyleczenia objawy alergiczne oraz inne infekcje. To właśnie dlatego sportowcy powinni stosować probiotyki, które skutecznie wspomagają barierę ochronną jelit, a tym samy oddziałują korzystnie na układ odpornościowy, co zmniejsza ryzyko zarażenia drobnoustrojami, powodującymi stany chorobowe. Co więcej, probiotyki zwiększają również zdolności do wchłaniania niezbędnych ciału osoby aktywnej witamin i składników mineralnych.

Probiotyki – kiedy zażywać?

Po probiotyki powinniśmy sięgać zawsze wtedy, gdy nasz organizm narażony jest na braki dobrych bakterii. Dzieje się tak w przypadku:

• antybiotykoterapii;
• infekcji pochodzenia bakteryjnego;
• niewłaściwej diety;
• stresu
• podeszłego wieku.

Probiotyki można stosować również w leczeniu lub łagodzeniu objawów zaburzeń wymienionych we wcześniejszym akapicie.

Probiotyki naturalne – źródła

W aptece znajdziemy mnóstwo bakterii probiotycznych w kapsułkach, także z dodatkiem prebiotyków (symbiotyki). Cenne bakterie możemy jednak dostarczać także z pożywieniem.

Źródła probiotyków:

• przetwory mleczne – jogurty, kefiry, maślanki – najlepiej wybierać takie, które na opakowaniu mają podaną informację, na temat zawartych w nich szczepów bakterii;
• kiszonki – kapusta kiszona oraz ogórki kiszone to nie tylko bogactwo cennych witamin, ale również cenne źródła naturalnych probiotyków;
• kwas chlebowy – naturalny produkowany jest na drożdżach i bakteriach kwasu chlebowego.

Czy probiotyki mogą szkodzić?

Choć w temacie probiotyków najwięcej mówi się o ich właściwościach prozdrowotnych, badania wykazują, że ich zażywanie może mieć również skutki uboczne. Zbyt duża ilość zdrowych bakterii może powodować wzdęcia, bóle brzucha lub biegunki. Czasem mogą pojawiać się reakcje alergiczne na skórze oraz trądzik. Działania niepożądane zdarzają się jednak bardzo rzadko i najczęściej mają związek z uszkodzeniem nabłonka jelitowego.

Szczególnie ważny jest odpowiedni dobór probiotyku dla dzieci. Najlepiej wybierać takie, przystosowane specjalnie dla najmłodszych, gdyż będą one miały ilość bakterii zalecaną do młodego wieku. W razie wątpliwości zażywanie probiotyków u dziecka warto przedyskutować z lekarzem.

Czytaj też: Fuleren C60 – czym jest cząsteczka, wydłużająca życie?