Anemia (niedokrwistość) – rodzaje, objawy, leczenie

Anemia, zwana inaczej niedokrwistością, to stan, w którym liczba erytrocytów (krwinek czerwonych) lub ilość zawartej w nich hemoglobiny nie wystarcza do odpowiedniego utlenienia tkanek. Dopada najczęściej kobiety w wieku rozrodczym (bardzo często pojawia się u kobiet w ciąży), osoby starsze oraz przewlekle chore. To właśnie ta choroba odpowiada często za brak koncentracji, rozdrażnienie i ciągłe zmęczenie. Ze względu na przyczynę wyróżnia się kilka typów anemii.

Anemia – co to za choroba?

Anemia, czyli niedokrwistość, należy do najczęstszych zaburzeń krwi. Pojawia się w wyniku zbyt małej ilości czerwonych krwinek lub zawartej w nich hemoglobiny (białka, którego rolą jest wiązanie tlenu w płucach i przekazywanie go to tkanek w całym ciele).

Sprawdź, czy masz anemię. Objawy

Istnieje kilka rodzajów anemii i każdy z nich charakteryzuje się pewnymi objawami. Naszą uwagę jednak powinny zwrócić takie dolegliwości jak:

• szybkie męczenie się;
• bóle i zawroty głowy;
• bladość skóry;
• ogólne osłabienie;
• kołatanie serca, nawet przy niewielkim wysiłku fizycznym;
• problemy z koncentracją;
• drażliwość;
• uczucie zimna;
• kurcze nóg;
• spadek odporności.

Anemia – diagnostyka

W celu zdiagnozowania anemii lekarz przeprowadza wywiad lekarski oraz zleca badania. Przydatne w rozpoznaniu choroby są:

• morfologia krwi – określa liczbę oraz wielkość erytrocytów, a także zawartość hemoglobiny w czerwonych krwinkach;
• OB – odczyn opadania czerwonych krwinek;
• badanie stężenia żelaza we krwi i poziomu ferratyny w surowicy;
• stężenia witaminy B12 i kwasu foliowego – składniki te są niezbędne do produkcji czerwonych krwinek;
• inne badania krwi w celu wykrycia rzadszych przyczyn anemii;
• badanie kału na krew utajoną.

Anemia – przyczyny i rodzaje

W zależności od ilości hemoglobiny w czerwonych krwinkach anemię dzieli się na cztery rodzaje:

łagodną – stężenie hemoglobiny wynosi od 10 do 12 g/dl;

umiarkowaną – stężenie hemoglobiny wynosi od 8 do 9,9 g/dl;

ciężką – stężenie hemoglobiny wynosi od 6,5 do 7,9 g/dl;

zagrażającą życiu – stężenie hemoglobiny wynosi poniżej 6,5 g/dl.

Rodzaje anemii ze względu na przyczyny jej występowania

Anemia z niedoboru żelaza

Jest to najczęściej spotykana forma anemii.

Objawy anemii z niedoboru żelaza:

• osłabienie;
• bóle i zawroty głowy;
• bladość skóry;
• szybkie męczenie się.

Przyczyny anemii z niedoboru żelaza

Anemia z niedoboru żelaza wynika, jak sama nazwa wskazuje, ze zbyt małej ilości lub zaburzeń wchłaniania tego związku do organizmu. Przyczyn tego stanu rzeczy może być kilka:

• nieodpowiednia dieta – dieta uboga w żelazo może prowadzić do jego niedoborów;
• zaburzenia wchłaniania żelaza – do prawidłowego wchłaniania żelaza niezbędna jest odpowiednia kwasowość soku żołądkowego; zaburzenia mogą występować u osób po operacjach w obrębie żołądka lub przy schorzeniach tego narządu;
• zwiększone zapotrzebowanie na żelazo – występuje u osób młodych, kobiet w ciąży i matek karmiących;
• utrata żelaza związana z ubytkiem krwi: → przy obfitych krwawieniach menstruacyjnych; → przy krwawieniach z układu pokarmowego; → w wyniku krwawień z dróg moczowych.

Każde nieprawidłowe nadmierne krwawienie powinno być skonsultowane z lekarzem, gdyż jest wynikiem innych schorzeń i wymaga odrębnego leczenia.

Leczenie anemii z niedoboru żelaza

Główną formą leczenia jest uzupełnianie niedoborów żelaza w organizmie. Konieczne jest znalezienie przyczyny niedoborów żelaza, czasem niezbędna jest zmiana diety, a w przypadku wystąpienia chorób współistniejących – wprowadzenie osobnego leczenia. W przypadku ciężkiej anemii stosuje się zastrzyki z żelazem.

Czytaj też: Niedobór żelaza, a zespół niespokojnych nóg

Anemia megaloblastyczna

Jest to typ anemii spowodowany nieprawidłowo zbudowanymi erytrocytami wytwarzanymi w szpiku kostnym. Jest ona ściśle związana z niedoborem witaminy B12 oraz kwasu foliowego.

Witamina B12 odpowiedzialna jest za prawidłowe łączenie nici DNA. Gdy jest jej zbyt mało, proces ten zostaje zaburzony, a to prowadzi do nieprawidłowych wzrostów oraz zmniejszonej ilości erytrocytów. Zbyt małe ilości kwasu foliowego (który również bierze udział w łączeniu DNA) powodują podział komórkowy, przez który erytrocyty osiągają nienaturalnie dużą wielkość.

Objawy anemii megaloblastycznej:

• mrowienie rąk i stóp;
• zaburzenia równowagi;
• zaburzenia w oddawaniu moczu;
• przebarwienia skóry;
• osłabienie wzroku;
• powiększenie wątroby lub śledziony.

Przyczyny anemii megaloblastycznej

Jak wspomniałam wcześniej, anemia megaloblastyczna spowodowana jest niedoborem witaminy B12 lub kwasu foliowego. Skąd jednak biorą się te niedobory?

Przyczyny niedoboru witaminy B12:

• dieta uboga w witaminę B12;
• problemy związane ze wchłanianiem składników odżywczych;
• zakażenie bruzdogłowcem szerokim;
• nadużywanie alkoholu.

Leczenie anemii z niedoboru witaminy B12 polega na podawaniu zastrzyków z tym składnikiem.

Przyczyny niedoboru kwasu foliowego:

• problemy ze wchłanianiem;
• laktacja;
• nowotwory;
• dieta uboga w kwas foliowy;
• ciąża;
• nadużywanie alkoholu.

Niektóre leki mogą zaburzać wchłanianie kwasu foliowego. Leczenie polega na zmianie nawyków żywieniowych, wprowadzeniu produktów bogatych w kwas foliowy oraz stosowanie suplementów diety.

Anemia hemolityczna

Anemia hemolityczna to stan, w którym krwinki czerwone rozpadają się szybciej, niż szpik kostny jest w stanie wytworzyć nowe. Dzieli się ją na wrodzoną i nabytą.

Anemia hemolityczna wrodzona – powstaje w wyniku nieprawidłowej struktury krwinek.

Anemia hemolityczna nabyta – jest wynikiem uszkodzenia dobrych krwinek z powodów immunologicznych lub przez toksyny.

Objawy anemii hemolitycznej podobne są do tych, występujących w anemii z niedoboru żelaza, a więc osłabienie, bóle i zawroty głowy, ciągłe zmęczenie. Ponadto może wystąpić zażółcenie skóry i białek oczu oraz ciemny mocz.

Dostępne metody leczenia anemii hemolitycznej to:

• transfuzja krwi;
• stosowanie immunosupresyjnych i kortykosteroidów;
• operacje chirurgiczne (w przypadku powiększenia narządów).

Anemia aplastyczna

Anemia wynikająca z niewydolności szpiku kostnego (aplazji) co powoduje wytwarzanie zbyt małej ilości erytrocytów. Może mieć postać wrodzoną lub nabytą (częściej).

Dokładne przyczyny występowania anemii aplastycznej nie są znane, jednak często towarzyszą jej:

• choroby autoimmunologiczne np. reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń;
• zakażenia wirusowe;
• radioterapia i chemioterapia;
• choroby tkanki łącznej;
• kontakt ze szkodliwymi chemikaliami;
• zażywanie niektórych leków np. antybiotyków.

Objawy anemii aplastycznej to:

• osłabienie;
• duszności;
• skłonność do występowania siniaków;
• samoistne krwawienia.

Anemia w ciąży

Anemia bardzo często występuje u kobiet ciężarnych. Dzieje się tak, ponieważ organizm ciężarnej musi wyprodukować ok. 30% więcej krwi, gdyż jest to konieczne dla prawidłowego rozwoju dziecka. Wiąże się to ze zwiększonym zapotrzebowaniem na żelazo, kwas foliowy i witaminę B12. Ważne jest, aby przyszłe mamy dbały o odpowiednią ilość tych składników w diecie.

Jeżeli niedokrwistość jest łagodna, wystarczy ją obserwować i dbać o to, aby dostarczać organizmowi większe ilości składników odżywczych. Jednak cięższe przypadki mogą prowadzić do powikłań w rozwoju dziecka: może dojść do przedwczesnego porodu lub urodzenia dziecka z bardzo niską masą. Kobiety w ciąży powinny więc zgłaszać lekarzowi objawy takie jak:

• częste uczucie zmęczenia, osłabienia;
• przyspieszone bicie serca;
• bladość skóry;
• problemy z koncentracją i rozdrażnienie.

Anemia w ciąży – leczenie

Leczenie przebiega na uzupełnianiu niedoborów żelaza, witaminy B12 oraz kwasu foliowego. Zazwyczaj następuje to poprzez zmianę diety oraz stosowanie odpowiednich suplementów. Lekarz prowadzący powinien zlecić większe zażywanie tych składników odżywczych także w celu uniknięcia anemii w ciąży.

Anemia – powikłania

Nieleczona anemia niesie ze sobą wiele nieprzyjemnych skutków zdrowotnych. Osoba chora jest ciągle zmęczona, nie ma chęci do działania, wszystko ją drażni, przez co psuje stosunki z innymi. Następuje pogorszenie jakości pracy zawodowej i życia osobistego, a są to tylko konsekwencje na tle społecznym. Ciężkie przypadki anemii mogą prowadzić np. do niewydolności serca.

Choć większość przypadków anemii można z powodzeniem wyleczyć, stosując odpowiednie suplementy i dietę, lekarze zachęcają do tego, aby dbać o odpowiednią ilość składników odżywczych w indywidualnym menu. Lepiej zapobiegać niż leczyć, a jeżeli zadbamy o to, aby nigdy nie brakowało nam żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12, ryzyko zapadnięcia na anemię jest znacznie niższe.