Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny, objawy, leczenie

Problemy z utrzymaniem przedmiotów w jednej ręce, ból podczas pisania przy korzystaniu z komputera, drętwienie palców. Te oraz inne objawy towarzyszyć mogą zespołowi cieśni nadgarstka – schorzeniu, które coraz częściej dotyka pracowników biurowych. Skąd bierze się choroba, jakie są jej objawy i czy można jej uniknąć nie rezygnując z pracy?

Zespół cieśni nadgarstka – co to jest?

Zespół cieśni nadgarstka (carpal tunnel syndrome, CTS) to jedna z najczęściej występujących neuropatii nerwu obwodowego, powodująca szereg różnych objawów, spowodowanych uciskiem nerwu półśrodkowego w kanale nadgarstka. Przez wiele lat choroba dotyczyła głównie kobiet po 50 roku życia, aktualnie jednak coraz częściej zapadają na nią osoby młodsze, niezależnie od płci.

Szacuje się, że ok 15% całej populacji ma objawy związane z zespołem cieśni nadgarstka, jednak tylko u ok. 3% kobiet i ok. 2% mężczyzn schorzenie zostało potwierdzone badaniami. Objawy mogą pojawić się w obu rękach.

Skąd się bierze zespół cieśni nadgarstka – opis choroby

Choroba jest wynikiem ucisku na nerw pośrodkowy, który powstaje przez zwiększenie ciśnienia w obrębie kanału nadgarstka. Może to być spowodowane między innymi:

• obrzękami;
• odłamami kostnymi, powstałymi w wyniku złamania kości nadgarstka;
• gojącymi się złamaniami.

Jeżeli ucisk w kanale utrzymuje się przez dłuższy czas, prowadzi do upośledzenia przewodnictwa w nerwie i odcinkowego uszkodzenia stawu.

Czym jest kanał nadgarstka?

Kanał nadgarstka to przestrzeń, stworzona przez kości nadgarstka, złączone stawami i więzadłami. Przebiega przez niego od przedramienia do ręki nerw pośrodkowy oraz dziewięć ścięgien mięśni zginaczy.

Nerw półśrodkowy pełni bardzo ważną funkcję, ponieważ odpowiada za czucie i kontrolę ruchu w ręce, a głównie w obszarach kłębu kciuka oraz palców I (kciuk),II,III i boczną połowę palca IV. Po stronie grzbietowej nerw obejmuje okolice paznokci palców I-III i bocznej połowy palca IV.

Zespół cieśni nadgarstka – objawy

Najczęściej występujące objawy zespołu cieśni nadgarstka to:

• drętwienie;
• uczucie mrowienia;
• osłabienie mięśni ręki;
• pieczenie;
• zaburzenia ruchu w obrębie nadgarstka, palców i dłoni.

Wymienione objawy pojawiają się w obrębie mięśnia półśrodkowego. Szacuje się, że u większości (ok. 75%) przypadków, dolegliwości mogą wybudzać osoby chore ze snu. U ok. 60% objawy występują obustronnie.

Zespół cieśni nadgarstka to schorzenie, które może zaburzać codzienne funkcjonowanie, gdyż objawy nasilają się w trakcie takich czynności jak:

• chwytanie (przedmioty wypadają z ręki);
• prowadzenie samochodu;
• trzymanie otwartej książki podczas czytania.

Wielu pacjentów przyznaje, że dolegliwości zmniejszają się po potrząśnięciu ręką. W miarę postępu choroby może jednak dojść do zaników mięśniowych w okolicy kłębu kciuka oraz osłabienia siły mięśni ręki.

Co powoduje zespół cieśni nadgarstka? Przyczyny

Największe ryzyko zachorowania na zespół cieśni nadgarstka występuje wśród osób, które na co dzień pracują przy komputerze. Niegdyś było to schorzenie osób po 40 roku życia, aktualnie zapadają na nie coraz młodsi. Choroba często dotyka również pracujących fizycznie, gdy praca polega na ściskaniu (np. trzymaniu przez cały dzień łopaty) lub wykonywaniu przez cały czas tego samego ruchu. Zespół cieśni nadgarstka może pojawić się także po urazach i złamaniach ręki.

Choroba częściej pojawia się u kobiet niż mężczyzn, pierwsze objawy często można zauważyć w ciąży lub w pierwszych miesiącach po porodzie. Mają na to wpływ zmiany hormonalne, zatrzymanie wody w organizmie oraz obrzęki w kanale nadgarstka. Kiedy dziecko już się pojawi, nadgarstki obciążone są jego ciągłym podnoszeniem i przytrzymywaniem przy piersi.

Zespół cieśnie nadgarstka często współistnieje z innymi chorobami, takimi jak:

• reumatoidalne zapalenie stawów;
• choroba zwyrodnieniowa stawów;
• dna moczanowa;
• cukrzyca;
• niedoczynność tarczycy;
• gruźlica;
• choroby zawodowe (przeciążenia kończyny górnej, np. u fryzjerów, muzyków, pracowników biurowych);
• inne schorzenia umieszczone w kanale nadgarstka.

Choroba może dotykać także osoby z otyłością, alkoholików, kolarzy i osób chodzących o kulach.

Co to jest małpia ręka w zespole cieśni nadgarstka?

Podczas pisania na komputerze często trzymamy ręce w powietrzu. Nadgarstki nie mają wtedy podparcia i takie zachowanie może powodować uścisk w ich kanałach.

Początkowe objawy są banalne. Zaczynają cierpnąć palce (głównie kciuk i palec wskazujący). Następnie pojawia się ból łokcia i stawu ramiennego, który może wybudzać nas w nocy. Wielu osobom na początku wydaje się, że po prostu ścierpła im ręka, ponieważ po jej rozruszaniu dolegliwości zazwyczaj znikają.

Z czasem jednak ból pojawia się częściej, może mieć również większe nasilenie. Pojawiają się problemy z zaciśnięciem dłoni w pięść czy utrzymaniem w ręce długopisu. Ręka zaczyna drętwieć w dowolnym momentach, nie tylko podczas pracy przy komputerze. Przedmioty wypadają z rąk, ponieważ pogarsza się czucie w opuszkach palców. W zaawansowanym stadium choroby zanikają mięśnie kłębu kciuka i przestaje on być palcem przeciwstawnym, ustawiając się w równej linii z pozostałymi palcami. Nazywane jest to przez lekarzy efektem małpiej ręki.

Objawy związane z zespołem cieśni nadgarstka mogą być mylone ze zwyrodnieniami części kręgosłupa szyjnego, dlatego często diagnoza zostaje postawiona zbyt późno.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie

Jeżeli choroba zostanie wcześnie zdiagnozowana, leczenie polega w dużej mierze na podawaniu środków farmakologicznych (głównie przeciwzapalnych) oraz dobraniu odpowiedniej fizjoterapii, opierającej się na takich technikach, jak:

• powięziowe uwalnianie napięcia;
• mobilizacja stawu promieniowo-nadgarstkowego;
• neuromobilizacja nerwu pośrodkowego;
• ćwiczenia rozciągające.

Lekarz może zalecić również zabiegi działające przeciwbólowo i odprężająco na uciśnięty nerw:

• krioterapię;
• ultradźwięki;
• laser wysokoenergetyczny.

Zalecane jest również noszenie opasek uciskowych bądź ortez.

Odbarczanie nerwu półśrodkowego

Jest to zabieg przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym, który zazwyczaj nie wymaga dłuższej hospitalizacji i ze szpitala wychodzi się jeszcze tego samego dnia. Polega on na przecięciu wzdłuż troczka zginaczy bez ponownego jego zszywania. Powoduje to rozszerzenie się krawędzi troczka i powstanie nad nimi blizny, która sama w sobie staje się nowym, szerszym troczkiem. Dzięki temu nerw nie jest już uciskany i dolegliwości znikają.

Czy masz zespół cieśni nadgarstka? Zrób Test

Nie każdy ból ręki świadczy o zespole cieśni nadgarstka. Czasem bywa wynikiem przeciążenia mięśni pot treningu lub zbyt długiego trzymania nadgarstka w jednej pozycji. Podczas wstępnej diagnozy, lekarz przeprowadza na pacjencie testy prowokacyjne, które każdy z nas może zrobić sam w domu. Jest to oczywiste tylko wstęp do profesjonalnej diagnozy, która odbyć się powinna zawsze w gabinecie lekarskim.

Test Phalena

Rękę,w której występują dolegliwości unieś przed siebie i zegnij w łokciu, tworząc kąt prosty. Maksymalnie zegnij nadgarstek, jakbyś chciał dotknąć palcami jego wewnętrznej strony. Postaraj się wytrzymać w tej pozycji ok. 1 minutę. Jeżeli pojawi się drętwienie lub mrowienie, może to świadczyć o zespole cieśni nadgarstka.

Test Phalena odwrócony

Dłonie złącz jak do modlitwy i dociągnij łokcie na boki, aby tworzyły linię prostą, a nadgarstki były zgięte. Przy zespole cieśni nadgarstka po ok. 10-15 sekundach pojawi się ból.

W dzisiejszych czasach diagnozowanych jest coraz więcej przypadków zespołu cieśni nadgarstka. Powszechność pracy biurowej, gry komputerowe oraz inne prace wykonywane przed monitorem, która zmuszają nasze nadgarstki do ciągłej pracy w tej samej pozycji, sprzyjają zachorowaniu. U kobiet schorzenie pojawia się częściej, ponieważ mają one anatomicznie mniejszą przestrzeń w kanale nadgarstka i łatwiej o wystąpienie w nim ucisku. Wczesne działanie pomoże całkowicie zlikwidować objawy, a u niektórych chorób ustępują one samoistnie po ok. 6 miesiącach. Jeżeli jednak ból jest ciągły, a objawy zaostrzają się, konieczne będzie leczenie pod czujnym okiem specjalisty.