Cukrzyca – przyczyny, objawy, rodzaje. Obraz kliniczny choroby

Zbyt mała ilość insuliny w naszym organizmie powoduje zaburzenia w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki, a przez to zwiększa się stężenie glukozy we krwi (hiperglikemia) oraz dochodzi do wydalania glukozy wraz z moczem. Stan zaburzenia wydzielania insuliny nazywany jest cukrzycą. Jakie są objawy cukrzycy? Jak wygląda rozpoznanie choroby oraz jak przebiega jej leczenie?

Cukrzyca – charakterystyka

Cukrzyca to przewlekła choroba metaboliczna, wynikająca z zaburzeń w działaniu i wydzielaniu insuliny – produkowanego przez trzustkę hormonu.

Na świecie coraz więcej osób zapada na cukrzycę. Szacuje się, że do 2040 roku chorych na będzie ok. 642 milionów ludzi. W Polsce aktualnie jest to ok. 2 milionów przypadków stwierdzonych, choć zakłada się, że znacznie więcej jest chorób niewykrytych.

Cukrzyca – przyczyny choroby

Skąd bierze się cukrzyca? Jednoznaczna przyczyna powstawania schorzenia do tej pory nie została ustalona. Cukrzyca wciąż jest obiektem badań naukowców, którzy starają się odkryć jej sekrety. Wiemy, że istotną rolę w jej występowaniu pełnią czynniki genetyczne oraz środowiskowe.

Zbyt mała ilość insuliny prowadzi do zaburzeń gospodarki węglowodanowej, upośledzając przemianę glukozy. Glukoza stanowi substancję, będącą jednym z najważniejszych źródeł energii, dlatego każde zaburzenie w jej przemianach prowadzi do nieprawidłowości w codziennym funkcjonowaniu.

Sprawdź: Rak trzustki – objawy, jak leczyć?

Cukrzyca – choroba społeczna

Wysoka częstotliwość zachorowania na cukrzycę sprawiła, że aktualnie uznawana jest ona za chorobę społeczną, głównie dlatego, że od momentu rozpoznania, leczenie trwa do końca życia i często wymaga drastycznych zmian w stylu życia.

Czynnikami sprzyjającymi cukrzycy są:

– wiek (im osoba starsza, tym większe ryzyko zachorowania);

– środowisko;

– predyspozycje genetyczne.

Cukrzyca – objawy

Pierwsze objawy cukrzycy, które powinny nas zaniepokoić, to:

– polidypsja – wzmożone pragnienie;

– częste napady głodu;

– częstomocz i wielomocz;

– ciągłe zmęczenie, apatia;

– senność;

– nawracające infekcje intymne;

– skurcze łydek w nocy;

– zmiany skórne (atopia, grzybica).

Objawy cukrzycy występują w różnym nasileniu i różnią się w zależności od rodzaju choroby.

Rodzaje cukrzycy

Cukrzyca typu 1 (cukrzyca insulinozależna)

Choruje na nią 15-20% osób cierpiących na cukrzycę. Powstaje w wyniku zniszczenia komórek beta trzustki, odpowiedzialnych za produkcję insuliny. Sposobami leczenia jest zmiana trybu życia: dieta, aktywność fizyczna – nie ma możliwości całkowitego jej wyleczenia.

Cukrzyca typu 1 najczęściej występuje u dzieci i osób młodych.

Objawy cukrzycy typu 1

Objawy w cukrzycy typu 1 występują gwałtownie, a pierwszymi z nich mogą być śpiączka cukrzycowa lub kwasica ketonowa (stan znacznego niedoboru insuliny, przy którym organizm nie może czerpać energii z węglowodanów). Częstymi objawami są również:

– zapach acetonu z ust;

– szybka utrata wagi;

– często występujące zajady w kącikach ust.

Czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 1:

– częste infekcje w dzieciństwie;

– cukrzyca typu I u bliskiego krewnego;

– stan przedrzucawkowy w okresie ciąży;

– obecność innych chorób o charakterze autoimmunoloigcznym (np. choroba Hashimoto, stwardnienie rozsiane, choroba Addisona.

Cukrzyca typu 2 (cukrzyca insulinoniezależna)

Przyczyną tego typu cukrzycy nie jest obniżony poziom insuliny we krwi, ale nieprawidłowe jej działanie. Charakterystyczną cechą dla tego typu choroby jest otyłość (cierpi na nią 80-85% chorujących) oraz nadciśnienie tętnicze. Występuje najczęściej u osób starszych. Leczenie przebiega poprzez zmianę trybu życia oraz zastosowanie leków przeciwcukrzycowych. Duża liczba chorych z czasem przechodzi na insulinę.

Objawy cukrzycy typu 2

W tym typie cukrzycy objawy mogą być różnorodne. Rozwijają się latami, a często choroba stwierdzana jest już w momencie, gdy wykryte zostaną powikłania cukrzycowe. Najbardziej charakterystyczna są wspomniane wcześniej otyłość oraz nadciśnienie.

Czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2:

– nadwaga i otyłość;

– brak aktywności fizycznej;

– stres;

– zła dieta;

– cukrzyca ciążowa.

Cukrzyca typu 1 i cukrzyca typu 2 to dwa podstawowe rodzaje, nie są one jednak jedyne. Mogą występować również inne, opisane poniżej.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca diagnozowana w przebiegu ciąży, która ustępuje po urodzeniu dziecka. Kobiety ciężarne, u których stwierdzono cukrzycę ciążową, znajdują się w grupie ryzyka osób chorujących na cukrzycę w późniejszym wieku. Leczenie przebiega pod ścisłą opieką lekarza.

Cukrzyca wtórna

Tym terminem określana jest grupa cukrzyc, które stanowią ok. 2-3% wszystkich cukrzyc. Charakteryzuje się współistnieniem wraz z cukrzycą innych chorób i zaburzeń.

Przyczyny występowania cukrzycy wtórnej:

– przyjmowanie niektórych leków, stosowanych w chorobach układu krążenia;

– niektóre choroby gruczołów dokrewnych, np. choroba Cushinga;

– hemochromatoza – genetyczne uwarunkowanie chorób przemiany materii;

– choroby trzustki.

Do grupy cukrzyc wtórnych zalicza się również cukrzycę powstałą w wyniku niedostatecznego odżywiania – odmiana ta występuje najczęściej w krajach mało rozwiniętych, w których niedożywienie i głód są powszechne.

Rozpoznanie cukrzycy

W diagnostyce cukrzycy duże znaczenie ma pomiar cukru we krwi. Wskazaniem do wykonania takiego badania jest stwierdzenie hiperglikemii lub hipoglikemii. Badanie cukru zalecane jest również rutynowo, szczególnie u kobiet w ciąży w celu stwierdzenia, czy przyszła matka nie cierpi na cukrzycę ciążową.

Cukrzyca diagnozowana jest w oparciu o wyniki badań cukru we krwi na czczo ( w dwukrotnych pomiarach) lub w teście obciążenia glukozą (OGGT).

Dodatkowe badania w diagnostyce cukrzycy:

– badanie moczu (oznaczenie glukozy w moczu);

– badanie ciał ketonowych we krwi.

Badanie hemoglobiny glikowanej (HbA1c)

Pomiar hemoglobiny glikowanej pozwala na ustalenie stężenia glukozy we krwi przez okres ostatnich trzech miesięcy.

Leczenie cukrzycy

Leczenie cukrzycy jest żmudne i długie, najczęściej trwa do końca życia pacjenta. Dla skutecznego zwalczania objawów oraz dolegliwości, konieczna jest ścisła opieka lekarska oraz stosowanie się do zasad żywienia i wskazanego trybu życia.

W leczeniu cukrzycy wykorzystywane są doustne leki przeciwcukrzycowe, pobudzające wewnętrzne komórki beta trzustkowe do wytwarzania własnej insuliny oraz sama insulina, w celu uzupełnienia jej niedoborów w organizmie.

Leczenie cukrzycy jest leczeniem objawowym, które pomaga:

– uzyskać normoglikemię, czyli prawidłowy poziom glukozy we krwi;

– poprawić samopoczucie i codzienne funkcjonowanie osoby chorej.

W leczeniu cukrzycy pomocne są również:

– odpowiednia dieta;

– leczenie hipoglikemizujące;

– odpowiednio dobrana aktywność fizyczna;

– kształcenie zdrowotne w celu samodzielnego oznaczania poziomu glukozy we krwi oraz ilości glukozy w moczu;

– psychoterapia w celu poprawy psychicznego samopoczucia pacjenta.

Insulinoterapia charakterystyczna jest przede wszystkim dla cukrzycy typu 1. W przypadku cukrzycy typu 2 większe znaczenie mają starania o utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi oraz leki przeciwcukrzycowe, choć części pacjentów z czasem również podawana jest insulina.

Hiperglikemia, a hipoglikemia – różnice

Hiperglikemia

Hiperglikemia to objawy cukrzycy, oznaczający przecukrzenie, czyli poziom cukru we krwi, przekraczający 160-180 mg/dl.

Objawy hiperglikemii:

– częstomocz;

– kwaśny zapach z ust;

– ciągłe zmęczenie, senność;

– osłabienie;

– wzmożone pragnienie.

Hipoglikemia

Hipoglikemia oznacza niedocukrzenie, a więc zbyt małą ilość cukru we krwi. Stwierdzana jest w przypadku, gdy ilość glukozy jest niższa niż 70 mg/dl.

Objawy hipoglikemii:

– uczucie niepokoju;

– pobudzenie;

– nadmierne pocenie się;

– częsty głód;

– drżenie rąk i nóg.

Dieta w cukrzycy

W każdym typie cukrzycy konieczne jest wdrożenie odpowiedniej diety, dostosowanej do jednostki. Dieta cukrzycowa nie jest dietą eliminacyjną, powinna być odpowiednio zbilansowana , aby dostarczać choremu wystarczającej ilości witamin i składników mineralnych. Zalecane jest spożywanie produktów o niskim indeksie glikemicznym, po których spożyciu poziom glukozy we krwi wzrasta powoli.

Zobacz: Celiakia – czym się objawia? Jak ją leczyć?

 

Cukrzyca – powikłania

Cukrzyca to choroba, wiążąca się z wieloma różnymi powikłaniami.

Cukrzyca powikłania ostre:

– kwasica ketonowa;

– kwasica mleczanowa;

– hiperglikemia;

– hipoglikemia.

Cukrzyca powikłania przewlekłe:

– zespół stopy cukrzycowej;

– śpiączka cukrzycowa;

– choroby nerek i serca;

– udar mózgu;

– nefropatia (uszkodzenie nerek);

– neuropatia cukrzycowa (uszkodzenie nerwów);

– retinopatia cukrzycowa (uszkodzenie wzroku;

– wzrost poziomu złego cholesterolu we krwi;

– miażdżyca.

Czym jest śpiączka cukrzycowa?

Śpiączka cukrzycowa to bardzo groźne powikłanie, zagrażające życiu. Tak nazywany jest stan głębokich zaburzeń metabolizmu, będący efektem znacznego niedoboru insuliny. W niektórych przypadkach jest to pierwszy objaw cukrzycy, choć częściej zdarza się u osób z już zdiagnozowaną chorobą.

W cukrzycy hiperglikemicznej utrata przytomności, związana ze śpiączką cukrzycową poprzedzona jest zazwyczaj znacznym zwiększeniem pragnienia, wielomoczem, nudnościami oraz wymiotami. Jeżeli u chorego wystąpi śpiączka cukrzycowa, powinien on jak najszybciej trafić do szpitala.

Czy cukrzycy można zapobiegać?

Profilaktyka cukrzycy polega na:

– stosowaniu odpowiedniej diety (zwłaszcza po 40. roku życia);

– unikaniu stresu;

– aktywnym trybie życia.

Trudniejsze zadanie mają osoby z genetycznymi predyspozycjami do cukrzycy, mogą oni jednak unikać czynników sprzyjających chorobie, między innymi otyłości czy zatrucia alkoholem.

Zobacz też: Grypa – objawy i przyczyny. Jak uniknąć?

Cukrzyca występuje na świecie bardzo często, charakteryzowana jest jako choroba społeczna, z którą osoby chore muszą nauczyć się żyć. Choć leczenie nadal jest głównie objawowe, stosowanie się do zaleceń lekarza pozwala chorym normalnie funkcjonować.

Źródła:

https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/cukrzyca/cukrzyca-przyczyny-objawy-leczenie-aa-WXha-YTn5-FNbo.html#cukrzyca-rodzaje

https://apteline.pl/cukrzyca/artykuly/cukrzyca-objawy-przyczyny-dieta-badania-jak-rozpoznac-i-leczyc-cukrzyce/

http://www.medonet.pl/magazyny/wszystko-o-cukrzycy,cukrzyca—przyczyny–objawy-i-leczenie-cukrzycy-typu-1-i-2,artykul,1580080.html