Kwasy omega – jak działają na ludzki organizm?

Kwasy tłuszczowe omega 3, 6 i 9 należą do NNKT, czyli grupy niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, które, jak sama nazwa wskazuje, są konieczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Nasz organizm nie jest w stanie samodzielnie wyprodukować kwasów omega, dlatego należy je dostarczać z zewnątrz w formie pożywienia lub z suplementami diety. NNKT mają wiele pozytywnych dla zdrowia właściwości, m.in.: regulują ciśnienie krwi tętniczej, wpływają na dobry wzrok, chronią i wzmacniają układ sercowo-naczyniowy, układ nerwowy oraz działają zbawiennie dla kondycji skóry.

Kwasy tłuszczowe NNKT dzielą się ze względu na budowę na:

• wielonienasycone, które zawierają więcej niż jedno wiązanie podwójne pomiędzy atomami w łańcuchu węglowodorowym. Do tej grupy zaliczamy kwasy omega 3 i 6

• jednonienasycone, posiadające jedno wiązanie podwójne. Kwasem jednonienasyconym jest omega 9.

W przeciwieństwie do groźnych dla naszego zdrowia tłuszczów nasyconych, kwasy NNKT są niezbędne, by nasz organizm mógł pracować z optymalną wydajnością. By w pełni wykorzystać dobroczynne działanie kwasów omega, liczy się nie tylko ich ilość, jaką dostarczamy do organizmu, ale przede wszystkim odpowiednie proporcje pomiędzy nimi. Zgodnie z zasadą co za dużo to nie zdrowo, zbyt duża ilość omega 6 w porównaniu ze zbyt małym stężeniem kwasów omega 3 może przynieść więcej szkód niż pożytku.

Czytaj też: Jakie właściwości zdrowotne ma kurkuma?

Kwasy tłuszczowe omega 3 – właściwości

Omega 3 należą do grupy kwasów tłuszczowych wielonienasyconych, do której zaliczamy:

• kwas linolenowy (ALA)
• kwas eikozapentaenowy (EPA)
• kwas dokozaheksaenowy (DHA)

Kwas linolenowy ALA należy do jednych z najsilniejszych antyoksydantów, chroniących nasz organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Zbawiennie wpływa na naszą skórę i opóźnia proces starzenia się.

Kwas eikozapentaenowy EPA wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, wspiera pracę mózgu, serca i układu krążenia.

Kwas dokozaheksaenowy DHA wspiera pracę układu nerwowego, układu sercowo-naczyniowego, oraz obniża poziom złego cholesterolu.

Zdrowotne właściwości kwasów omega 3:

• regulują ciśnienie krwi, normalizując je na poziomie prawidłowym,
• działają silnie przeciwzapalnie,
• wspierają pracę układu nerwowego,
• wzmacniają układ sercowo-naczyniowy,
• chronią przed chorobami serca,
• obniżają poziom złego cholesterolu,
• działają antyalergicznie,
• poprawiają wzrok i chronią przed schorzeniami oczu (DHA jest głównym składnikiem siatkówki oka),
• działają przeciwdepresyjnie (kwasy EPA mogą być bardzo pomocne w leczeniu i zapobieganiu depresji i stanów lękowych),
• obniżają poziom trójglicerydów we krwi, których zbyt wysokie stężenie może być czynnikiem powodującym zawał serca lub udar mózgu,
• działają przeciwmiażdżycowo,
• pomagają w zwalczaniu chorób autoimmunologicznych, w tym cukrzycy typu 1, reumatoidalnego zapalenia stawów, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, choroby Crohna i łuszczycy,
• wpływają na jakość snu, często likwidują zaburzenia snu,
• pomagają w redukcji tkanki tłuszczowej.

Suplementacja kwasami omega 3 jest niezwykle ważna już w etapie życia płodowego i we wczesnym dzieciństwie. Odpowiednia podaż kwasów omega 3 ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego rozwoju układu nerwowego i wzrokowego dziecka. Niedobór kwasów DHA może prowadzić do retinopatii wcześniaczej, choroby będącej główną przyczyną występowania ślepoty wrodzonej u noworodków.

Kobiety karmiące piersią także powinny pamiętać o odpowiedniej ilości kwasów omega 3 w swojej diecie, które wraz z mlekiem matki trafiają do organizmu dziecka, dostarczając niezbędną porcję DHA. Stwierdzono, że dostateczna ilość kwasów omega 3 sprawia, że dziecko lepiej rozwija się intelektualnie, ma lepszą koordynację ruchową oraz wysoko rozwiniętą umiejętność koncentracji i skupienia uwagi.

Kwasy tłuszczowe NNKT, w tym omega 3, nie są produkowane przez organizm. Zatem ich odpowiednią podaż powinniśmy zapewnić, przyjmując je z zewnątrz.

Kwasy omega-3 – skąd brać?

Najlepsze źródła cennych kwasów omega 3 to:

• tłuste ryby (łosoś, makrela, śledź, sardynki)
• owoce morza
• olej z wątroby dorsza
• nasiona chia, siemię lniane
• orzechy włoskie, migdały
• oleje roślinne.

Kwasy tłuszczowe omega 6 – charakterystyka

Wśród kwasów omega 6 wyróżniamy:

• kwas linolowy (LA), wykazujący silne działanie antyoksydacyjne i wspomagające redukcję tkanki tłuszczowej.

• Kwas gammalinolenowy (GLA), działający przeciwzapalnie i immunomodulująco. Korzystnie wpływa na stan włosów, skóry i paznokci.

• Kwas arachidonowy (AA), będący prekursorem wielu ważnych związków chemicznych, w tym prostaglandyn, regulujących kurczliwość naczyń krwionośnych.

Najważniejsze korzyści zdrowotne kwasów omega 6:

• dbają o kondycję włosów, skóry i paznokci,
• działają przeciwzapalnie,
• wzmacniają układ odpornościowy,
• zwalczają wolne rodniki,
• redukują poziom złego cholesterolu,
• zmniejszają ból u osób cierpiących na neuropatię cukrzycową,
• regulują metabolizm,
• wspierają funkcjonowanie mózgu i układu nerwowego,
• wpływają na kondycję kości,
• dbają o prawidłowy rozwój płodu,
• obniżają ciśnienie krwi tętniczej.

Główne źródła kwasów omega 6:

• oleje roślinne (rzepakowy, kukurydziany, słonecznikowy, sojowy, sezamowy)
• nasiona słonecznika, pestki dyni
• orzechy ziemne, pistacje
• surowe margaryny roślinne.

UWAGA! Kwasy tłuszczowe muszą być przyjmowane w odpowiednich proporcjach. Zbyt duże stężenie kwasów omega 6 w stosunku do omega 3 nasila niekorzystne działanie tych pierwszych, niwelując ich pozytywne właściwości. Niedostatek tłuszczów omega 3 przy jednocześnie zbyt dużym poborze omega 6 sprzyja rozwojowi chorób u osób z predyspozycjami rakowymi.

Kwasy tłuszczowe omega 9

Pomimo tego, że nasz organizm jest w stanie samodzielnie wytworzyć niewielkie ilości kwasu omega 9, jest on zaliczany do grupy NNKT, czyli niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych.

Do kwasów omega 9 zaliczamy:

• kwas oleinowy,
• kwas erukowy,
• kwas nerwonowy.

Produkty bogate w kwas oleinowy są zalecane ze względu na rolę, jaką odgrywają w ochronie przed chorobami nowotworowymi oraz zmniejszają ryzyko zawałów serca, udarów mózgu i miażdżycy.

Dobre źródła kwasów omega 9 obejmują:

• oleje roślinne (rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek)
• olej arachidowy
• migdały, orzechy ziemne, pistacje, orzechy laskowe, orzechy pekan
• sezam, siemię lniane
• awokado.

Spraw: Witamina D3 – gdzie jest jej najwięcej?