Witamina B12 to jedna z tych witamin, które niezbędne są nam do prawidłowego funkcjonowania. Nazywana jest także „czerwoną witaminą”, gdyż jedną z jej funkcji jest produkcja czerwonych krwinek. Witamina B12 ma jednak znacznie więcej właściwości, a jej niedobór może mieć bardzo niekorzystne konsekwencje dla naszego zdrowia. Jakie są źródła witaminy B12, czym objawiają się jej braki oraz jakie funkcje pełni w naszym organizmie?
Witamina B12 – właściwości
Witamina B12 rozpuszczalna jest w wodzie. Nazywana bywa także kobalaminą, ponieważ zawiera w sobie cząstki kobaltu. Jej źródłem są głównie produkty zwierzęce, mięso i jego przetwory oraz nabiał. Nie występuje w produktach roślinnych, co sprawia, że często na jej niedobory cierpią weganie. Nasz organizm wytwarza niewielkie ilości witaminy B12 (tworzone są przez florę bakteryjną jelita grubego), jednak jej wchłanianie następuje w jelicie cienkim, przez co nie jest wykorzystywana przez nasz organizm.
Warto wiedzieć, że wchłanianie witaminy B12 jest dość trudnym procesem, ponieważ uzależnione jest od prawidłowego działania układu pokarmowego. W układzie pokarmowym witamina B12 łączy się z czynnikiem wewnętrznym IF (czynnikiem Castle’a), który pełni funkcję transportową. Czynnik ten odłącza się, gdy witamina zostanie dostarczona do jelita cienkiego, gdzie następuje jej wchłanianie.
W osoczu krwi za transport witaminy B12 odpowiedzialne jest białko transkobalamina II. Różnorodne zaburzenia w funkcjonowaniu układu pokarmowego oraz problemy z absorpcją kobalaminy (często pojawiające się wraz z wiekiem) sprzyjają niedoborom witaminy B12.
Witamina B12 – jaka jest jej rola w organizmie człowieka?
Witamina B12 jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Jej głównym zadaniem jest wspomaganie procesów krwiotwórczych oraz zapewnianie właściwego funkcjonowania układu nerwowego.
Witamina B12 uczestniczy w różnych
przemianach metabolicznych w komórkach szybkodzielących się,
między innymi:
- tkance nerwowej (mózg, nerwy obwodowe, rdzeń kręgowy);
- komórkach krwi;
- układzie pokarmowych;
- skórze.
Wraz z kwasem foliowym bierze udział w tworzeniu czerwonych krwinek oraz syntezie mieliny, która jest składnikiem osłonek nerwowych. Bierze udział w syntezie białek i kwasów nukleinowych. Ma znaczenie dla prawidłowych procesów metabolizmu tłuszczów i węglowodanów, a także w dojrzewaniu komórek nabłonkowych. Poprawia sprawność umysłową, wspiera zdrowie psychiczne.
Co więcej, witamina B12 odpowiada za procesy przemiany materii oraz wytwarzanie energii wewnątrz komórek. Jej odpowiednia ilość pomaga redukować uczucie zmęczenia , pozwalając utrzymać wysoką aktywność mięśni.
W skrócie, witamina B12 jest potrzebna do:
- wielu przemian metabolicznych i energetycznych;
- prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego;
- produkcji i dojrzewania czerwonych krwinek;
- poprawy odporności;
- zmniejszenia uczucia zmęczenia;
- prawidłowego wzrostu i rozrostu komórek;
- syntezy kwasu nukleinowego.
Witamina B12 – objawy niedoboru
Niedobór witaminy B12 może powodować różnego rodzaju problemy zdrowotne. Objawy są jednak mało charakterystyczne, dlatego niedobór tej witaminy często bywa źle diagnozowany.
Niedobór witaminy B12 objawia się:
- niedokrwistością;
- ciągłym zmęczeniem;
- drżeniem kończyn;
- zaburzeniami z zakresu układu nerwowego;
- spadkiem koncentracji, pogorszeniem sprawności umysłowej;
- depresją;
- zaburzeniami lękowymi;
- zaburzeniami snu;
- zaburzeniami równowagi i osobowości.
Badania wykazują, iż istnieje bezpośredni związek pomiędzy niedoborem witaminy B12, a rozwojem demencji w podeszłym wieku. Zbyt mała ilość witamina B12 może przyczyniać się do zwiększenia ryzyka zapadnięcia na choroby układu sercowo-naczyniowego. Zwiększa się również ryzyko rozwoju anemii złośliwej.
Nadmiar witaminy B12
Witamina B12 bardzo długo magazynowana jest w organizmie. Jeżeli jest je zbyt dużo, zazwyczaj wydalana jest z żółcią lub kałem. Osoby, które przyjmują witaminę B12 w suplementacji przez długi czas, mogą zauważyć u siebie objawy alergii.
Zapotrzebowanie na witaminę B12
Ze względu na to, że witamina B12 pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, zapotrzebowanie na nią jest duże. Stosując jakąkolwiek dietę, warto wrócić uwagę na zawartość witaminy B12 w danych produktach. Jest to ważne szczególnie u wegan, którzy nie jedzą mięsa, gdyż to ono jest głównym składnikiem tej witaminy. Jeżeli w naszym jadłospisie znajduje się zbyt mało kobalaminy, warto skontaktować się z lekarzem lub zadbać o odpowiednią suplementację.
Źródła witaminy B12:
- mięso (najlepsze źródła wołowina i indyk, nieco mniej w wieprzowinie, najmniej w kurczaku)
- jaja;
- produkty mleczne (w mleku witaminy jest niewiele, więcej znajduje się jej w serze żółtym oraz twarogu);
- niektóre ryby.
Wpływ witaminy B12 na profilaktykę i leczenie chorób
Ze względu na szerokie właściwości, witamina B12 bierze udział w leczeniu bądź zapobieganiu niektórym chorobom.
Witamina B12 w profilaktyce anemii
Kobalamina bierze udział w produkcji czerwonych krwinek i to od jej prawidłowego stężeni zależy, czy będą one odpowiednio zbudowane, i czy będą spełniać swoją funkcję w organizmie. Jeżeli krwinki czerwone będą nieodpowiednio zbudowane, ich podstawowe funkcje, takie jak transport tlenu we wnętrzu organizmu, zostaną upośledzone. Dojdzie również do zmniejszenia erytrocytów we krwi i pojawi się anemia, czyli niedokrwistość, spowodowana zbyt małą ilością hemoglobiny, która przenoszona jest właśnie przez czerwone krwinki.
Witamina B12 zapobiega miażdżycy
Witamina B12 bierze udział w metabolizmie homocysteiny. Blokując jej nagromadzenie, sprzyja zapobieganiu miażdżycy, która może pojawić się przy jej wysokim stężeniu.
Udział witaminy B12 w leczeniu zapalenia wątroby
Niedawne badania wykazują, że terapia z udziałem witaminy B12 może mieć korzystny wpływ w łagodzeniu dolegliwości wirusowego zapalenia wątroby typu C. Testy dowodzą, iż witamina B12 nie leczy choroby, jednak skutecznie wspomaga leczenie, wzmacniają immunologiczną odpowiedź organizmu.
Czytaj też: Żółtaczka – rodzaje i objawy
Czy witamina B12 może chronić przed chorobą Alzheimera?
Odpowiednie stężenie witaminy B12 pozwala utrzymać w dobrym stanie układ nerwowy. U osób z chorobą Alzheimera to właśnie układ nerwowy atakowany jest najmocniej, co wywołuje sporo negatywnych zmian w sferze psychicznej i psychologicznej. Badania wykazują, że zbyt mała ilość witaminy B12 może przyczynić się do rozwoju choroby Alzheimera.
Wpływ witaminy B12 na zdrowie psychiczne
Wśród osób, u których wystąpił niedobór witaminy B12, często obserwuje się zmiany na tle psychicznym, między innymi:
- niepokój psychoruchowy;
- zmiany osobowości;
- depresje;
- objawy demencji;
- omamy, urojenia.
Badania pokazują, że niedobór witaminy B12 prowadzi do braków innych cennych substancji, takich jak: serotonina, noradrenalina czy dopamina, które mają bardzo ważne znaczenie dla utrzymania dobrego nastroju i zdrowia psychicznego.
Niedobór witaminy B12 u osób starszych
Z najnowszych doniesień naukowych wynika, że niektóre objawy, które zawsze łączyliśmy z fizjologicznymi niedogodnościami, związanymi ze starzeniem organizmu, mogą tak naprawdę wynikać z niedoboru witaminy B12. U osób starszych często dochodzi do zaburzeń wchłaniania witaminy B12. W wielu przypadkach za mało jest tego składnika także w diecie osób w podeszłym wieku.
Badania wykazują również dużą zależność pomiędzy niedoborem witaminy B12, a rozwojem demencji. Braki kobalaminy mogą mieć wpływ na pogorszenie zdolności poznawczych u osób starszych.
Miłośniczka sportu i zdrowego odżywiania, starająca się żyć według zasad, które pozwalają mi utrzymać sprawność fizyczną. Wielbicielka treningu crossfitowego, wciąż zdobywam nową wiedzę i doświadczenie w zakresie pracy nad ciałem. Uczestniczę w szkoleniach oraz zagłębiam się w literaturze, pozwalającej mi doskonalić swoje umiejętności i osiągać lepsze efekty. W wolnych chwilach i przy ładnej pogodzie uwielbiam spacerować lub zwiedzać okolice na rowerze. Uważam, że warto o siebie dbać i chciałabym zachęcić do tego innych.